Het energieprogramma groningen geeft energie

Spoor warmte

Twee derde van het energieverbruik in de stad hangt samen met warmtevraag. Door in deze vraag op innovatieve manieren te voorzien kan een grote bijdrage aan de CO₂-reductie worden geleverd. Invalshoeken daarbij zijn: benutten van diepe aardwarmte (geothermie), warmte koude opslag (wko), benutten van restwarmte, warmte uit het riool (riothermie), warmte van de zon (zonthermische warmte).

Analyse Hoe staan we ervoor?

In 2012 is een visie en strategie voor ontwikkeling en gebruik van duurzame warmte en koude vastgesteld: ‘Groningen duurzaam warm’. Dit is een solide basis voor een succesvolle ontwikkeling van het warmtespoor. In 2014 is het bedrijf ‘WarmteStad’ opgericht. Voor geothermie zegde het Rijk een langjarige exploitatiesubsidie van maximaal 33 miljoen euro voor winning en gebruik van aardwarmte toe. In mei 2015 stelde de raad een krediet van ruim 1,2 miljoen euro beschikbaar voor het voorbereiden van de aanbesteding hiervan. We voeren al structureel regie op warmte-koude-opslagsystemen. En we werkten het plan voor het benutten van warmte uit de riolering voor zwembad de Papiermolen uit.

Activiteiten

Voorbereiden aanbesteding van het project warmtenet Noord-West
Boring geothermie en aanleg warmtenet. Begin 2016 neemt de raad een besluit over de uitvoering. Hiermee is een investering van ongeveer  55 miljoen euro gemoeid.

Overige activiteiten Warmte
 Regie voeren op warmte-koude-opslagsystemen (wko).

 Bevorderen collectieve wko-systemen.

WarmteStad als bedrijfsmodel verder uitbouwen.

Ontwikkelen van beleid voor ‘slimme’ warmtenetten door samenvoegen van warmtesystemen.

Spoor besparen

Alle energie die we kunnen besparen hoeven we niet op te wekken. Grote besparingen zijn mogelijk in woningen en bij bedrijven en kantoren. De gemeente geeft zelf het goede voorbeeld met een integraal plan voor energiebesparing van het eigen vastgoed (GRESCO). Besparingen zijn goed voor een derde deel van ons einddoel. Dit spoor valt uiteen in wonen (nieuwbouw, huursector, particuliere woningen), bedrijven en de eigen gemeentelijke organisatie. Voor woningen streven we naar energie-neutrale nieuwbouw vanaf 2017. In de bestaande woningen willen we eigenaren stimuleren en faciliteren zoveel mogelijk energie te besparen. Met bedrijven werken we samen volgens de integrale energiebesparingsaanpak in overeenstemming met het landelijke Energieakkoord. De gemeentelijke gebouwen willen we voor 2035 energieneutraal maken.

Analyse Hoe staan we ervoor?

Wonen
We bereiden ons voor op energie-neutrale nieuwbouw vanaf 2017. We maakten de afgelopen jaren, samen met woningcorporaties, al een goede start met energiebesparing in bestaande huurwoningen. Voor particuliere woningen ontwikkelden we het concept ‘Groningen woont SLIM”.

Bedrijven
Energiebesparing bij het bedrijfsleven organiseren wij sinds enkele jaren gebied- en branchegericht. Dat doen we uiteraard in nauwe samenwerking met georganiseerde ondernemers.

Gemeentelijke organisatie
We zijn goed op gang gekomen met de Gresco, de gemeentelijke organisatie om ongeveer 250 gemeentelijke gebouwen te verduurzamen. In 2015 stelde de raad het meerjarenplan 2015-2017 van de Gresco vast.

Activiteiten

Onderzoeken meerkosten energieneutrale nieuwbouw
Wij streven naar energieneutrale nieuwbouw vanaf 2017. Het gaat om ongeveer 600 woningen per jaar. Om dit mogelijk te maken onderzoeken we wat de meerkosten hiervan zijn, om te illustreren dat deze grotendeels wegvallen tegen de besparingen op energie.

Wonen Corporatiewoningen
Met de woningcorporaties zijn in 2015 prestatieafspraken gemaakt. De afspraak is dat alle corporatiewoningen in 2020 gemiddeld label b hebben. In 2016 gaan we daarmee beginnen. Zo dienen onder andere binnen vijf jaar 1000 huurwoningen naar 0-op-de-meter te zijn gebracht, wordt er gewerkt aan bewustwording en gedragsverandering en moet geothermie zorgen voor gasonafhankelijkheid bij duizenden huishoudens.

Werken aan bewustwording en gedragsverandering, door onder meer campagnes, wedstrijden en slimme meters.

Grootschalig en bedrijfsmatig aanwenden van geothermie in het WarmteStad project, voor uiteindelijk 10.000 huishoudens. Dat doen we via een warmtenet in Paddepoel, Selwerd, Vinkhuizen en Zernike. In 2016 neemt de raad een besluit over de uitvoering.

Experimenteren met vraaggestuurde modellen voor verduurzaming. Hierbij hebben bewoners zelf de keuze uit beperkte, ingrijpende of geen verduurzaming van de woning. Daarmee bepalen ze ook hun eigen huurverhoging.

Ontwikkelen van een nieuw meetinstrument waarmee we het verduurzamen van de woningvoorraad kunnen nagaan.

Wonen Particuliere woningen
Voortzetten van “Groningen woont SLIM”, de publiek-private energiebesparingsaanpak van de gemeente en bedrijvenvereniging “SLIM wonen met energie”.  De gemeente Groningen voert hierbij ook de regie in 22 andere gemeenten die meedoen. In 2016 starten we campagnes om meer bekendheid aan dit loket te geven en om meer particulieren te ondersteunen bij het verduurzamen van de woning.

Participeren in het project 'De Stroomversnelling Koopwoningen': marktpartijen ontwikkelen voor huiseigenaren een concept 'nul-op-de-meter'. Hiermee wordt beoogd om op zeer grote schaal en met veel snelheid vraag en aanbod te creëren voor Nul op de Meter-verbouwingen van particuliere rijwoningen uit de periode 1950-1980.

Verkennen mogelijkheden voor het oprichten van een 'renovatie-winkel': een winkel waar eigenaren terecht kunnen voor advies en producten.

Ontwikkelen effectieve samenwerking met het lokale MKB.

Reserveren van een revolverend budget voor financiële experimenten.

Voortzetten proefproject ‘Energie-armoede’ in Selwerd en Lewenborg. Hierbij gaat het om het verminderen van relatief hoge energielasten van een specifieke groep bewoners.

Opstellen van een afzonderlijk actieprogramma voor Verenigingen van eigenaren (VVE's).  Bij studentenhuizen werken we aan bewustwording. Bij monumenten stimuleren we energiebesparing bij verbouw of renovatie.

Bedrijven
Aansluiten bij projecten van (georganiseerde) ondernemers in de stad in verschillende gebieden en branches.

Verder ontwikkelen ondersteuningsmiddelen voor ondernemers. Ondernemersverenigingen nemen zelf het initiatief. Op de diverse terreinen investeren ondernemers samen, vanuit een gezamenlijke visie en ambitie in verduurzaming.

Opstellen van een actieprogramma met een branche- en/of gebiedsgerichte aanpak. We zetten de Cleancampagne, het horecaproject en het project met de detailhandel voort.

Onderzoeken mogelijkheid voor het oprichten van een energiefonds. Hierbij bieden we financiële ondersteuning aan ondernemers en organisaties met duurzame ambities via leningen, garanties en overheidsdeelname.

Bedrijven stimuleren om energiebesparende maatregelen te treffen (zachte aanpak). Indien nodig bedrijven verplichten om die maatregelen te treffen, respectievelijk hierop handhaven (harde aanpak).

Bedrijven stimuleren om energiebesparende maatregelen te nemen die zich in 5 jaar tijd terugverdienen. Voor de regio ‘Groningen’ ligt de coördinatie van dit project bij de omgevingsdienst Groningen. De gemeente Groningen wordt betrokken bij het opzetten en uitvoeren van het project.

 Besparen Gemeentelijke organisatie
Restaureren Stadsschouwburg, waardoor het pand minder energie gebruikt en meer comfort biedt aan de klanten.

Opknappen openluchtzwembad de Papiermolen en verleggen riool. Hierdoor kunnen we het zwembad verwarmen door een combinatie van Riothermie en zonneboilers.

Vervangen verwarmingsinstallatie van zwembad de Parrel door een biomassaketel. In de toekomst kunnen we dit zwembad aansluiten op het warmtenet dat we met geothermie voeden.

Onderzoeken wat de kansrijkste scenario’s zijn voor het verduurzamen van 24 energie slurpende gebouwen naar label A.

Efficiëntie vergroten en kosten verlagen doordat de Gresco ook het integrale energiemanagement op zich neemt van energieverbruikers zoals kunstwerken, bruggen en de openbare verlichting.

Onderzoek naar verbreding van de taken van de Gresco. We denken aan het verduurzamen en energiezuinig maken van gebruikers van gemeentelijk vastgoed die zelf de energierekening betalen zoals de Oosterpoort en O2G2.

Onderzoeken of we ook de besparing op onderhoud en beheer meenemen in de totale kosten bij het energiezuiniger maken van gebouwen.

Spoor Zon

Tot dusver gaan wij er van uit dat zonne-energie een bijdrage van 11% kan leveren aan een energie-neutrale stad. Dit betekent dat zonnepanelen in Groningen in 2035 voor 150 megawatt aan energie opwekken. Dat zijn ongeveer 600.000 zonnepanelen. We willen in 2016 dubbel zoveel zonnepanelen hebben als in 2014, dat wil zeggen 60.000 stuks.

Analyse Hoe staan we ervoor?

Het aantal zonnepanelen op daken in Groningen groeide behoorlijk: van 3.350 panelen in 2011 naar ruim 30.000 stuks eind 2014. Met alleen zonnepanelen op daken halen we het gewenste vermogen in 2035 echter niet. Er zijn hiervoor simpelweg te weinig geschikte daken in Groningen. Daarom is ook het ontwikkelen van zonneparken nodig.

Activiteiten

Doorgaan met bestaande campagnes om particulieren te stimuleren zonnepanelen en -collectoren aan te schaffen, bij voorkeur in combinatie met ‘groene daken’. We blijven zoeken naar nieuwe manieren om deze doelgroep te bereiken. We maken daarvoor gebruik van de kennis en kunde van lokale initiatieven zoals Grunneger Power en Buurkracht.

Voorbereiden ontwikkelen van zonneparken. Ruwe schattingen gaan er vanuit dat ongeveer 200 hectare nodig is.

We wijzen zoekgebieden aan waar deze (tijdelijke) zonneparken zouden kunnen komen.

Opzetten zonnepark van 3 hectare nabij Hoogkerk met Grunneger Power. Grunneger Power levert stroom aan bewoners van de stad. Wij gebruiken de stroom voor eigen gebruik.

Benaderen MKB om ook op bedrijfspanden zonnepanelen te plaatsen. Wij helpen ondernemers met de aanvraag van een SDE+ subsidieregeling en met andere regelingen.

Juridisch en planologisch voorbereiden mogelijk interessante locaties voor zonneparken. Zodat deze gebieden in aanmerking komen voor een SDE+ regeling.

Aanpassen legesverordening om het opwekken van zonnestroom te stimuleren.

Samen met Grunneger Power nieuwe postcoderoosprojecten opstarten in onder andere de Zeeheldenbuurt en Reitdiep.

Installeren zonnepanelen op tientallen woningen van Nijestee door Grunneger Power.

Aanleggen energieneutrale P+R’s Reitdiep en Meerstad. Dit bereiken we onder meer met zonnepanelen.

Leggen van zonnepanelen op vijf gemeentelijke daken om andere bedrijven te inspireren. Dit doen we altijd bij voorkeur en indien mogelijk in combinatie met een groen dak.

Spoor Wind

In het Masterplan van 2011 gingen we ervan uit dat windenergie voor 15% kan bijdragen aan een energieneutrale stad. Dit baseerden we op de bouw van tientallen grote windturbines. We willen uiteindelijk in 2035 ons doel om 15% van alle energie uit wind op te wekken verwezenlijken. Dat gaan we niet in één keer doen. We willen in 2023 voor 70 megawatt aan geïnstalleerd vermogen aan windenergie ergens in of om de stad hebben staan.

Analyse Hoe staan we ervoor?

Het provinciale beleid blokkeert tot nu toe het plaatsen van grote windturbines. Bij windenergie in en om de stad boekten we daarom de afgelopen jaren weinig vooruitgang. De provincie staat turbines van meer dan 15 meter ashoogte alleen toe in de aangewezen gebieden Delfzijl, Eemshaven en bij de N33/A7. Het nieuwe college van gedeputeerde staten staat aanmerkelijk positiever tegenover de opwekking van windenergie en dit biedt kansen om windenergie opnieuw te onderzoeken.

In 2013 deden we een verkennend onderzoek naar de mogelijkheden van grootschalige windenergie in de gemeenten Groningen en Ten Boer. Daarbij brachten we belemmeringen en kansen in kaart gebracht. Westpoort, het Suikerunieterrein, Stainkoel’n, Roodehaan, A7 en Ten Boer kwamen als kansrijkste locaties uit het onderzoek naar voren.

In de tussentijd richten wij onze inspanningen ook op kleine windturbines. Wij drongen er al bij de provincie op aan om de omgevingsverordening te verruimen zodat bijvoorbeeld de maximale ashoogte van 15 meter naar 25 meter kan. Hierdoor stijgt het rendement. Kleine windturbines kunnen dan kansrijk zijn in de buitengebieden, op bedrijventerreinen en op dijken. We willen kleine windturbines toestaan en de voorwaarden voor initiatiefnemers zo gunstig mogelijk maken om op eigen terrein energie voor eigen gebruik op te wekken.

Activiteiten

We ontwikkelen een strategie om op een zorgvuldige manier het proces naar een windpark te kunnen vormgeven. Zorgvuldigheid, openheid, inspraak en financiële participatiemogelijkheden zijn kernbegrippen in de strategie. We willen windenergie door en voor Stadjers.

We willen kleine windturbines toestaan en de voorwaarden voor initiatiefnemers zo gunstig mogelijk maken om op eigen terrein energie voor eigen gebruik op te wekken.

We gaan in samenwerking met onder andere de RuG onderzoeken of we een tool kunnen ontwikkelen om te bepalen waar kleine windturbines het meest kansrijk zijn.

Uitzoeken bij welke gemeentelijke gebouwen kleine windturbines het kansrijkst zijn.

Spoor Biobased Economy

In 2013 stelden we de visie ‘Op weg naar een groene kringloopeconomie’ vast. Daarin hebben we het inzetten van biomassa als duurzame energiebron verbreed naar een “biobased economy”. Dit betekent het vervangen van fossiele grondstoffen door biomassa als grondstof of brandstof. Het inzetten van biomassa als grondstof levert het meeste op. We willen dat biomassa voor 20% gaat bijdragen aan een energieneutrale stad.

Analyse Hoe staan we ervoor?

De biobased economy heeft in kennisstad Groningen goede kansen. Stad en regio kennen een sterke agro-foodsector die de mogelijkheden van de biobased economy leert ontdekken. In wetenschappelijke kringen vindt een doorgaande discussie plaats over de uiteindelijke rol van biomassa in de energietransitie. Deze volgen wij. Nu is de overtuiging en de praktijk dat biomassa nog lange tijd een belangrijke pijler is in de energietransitie, ook als brandstof.

Activiteiten

Duurzaam benutten van eigen biomassa waarbij de energie-waardepiramide leidend is. Voorwaarden creëren voor de biobased society en aantrekken van nieuwe biobased bedrijvigheid.

Eigen biomassa inzetten voor toepassingen hoger in de waardepiramide.

Doorgaan met het opbouwen van kennis door samenwerking te organiseren en bij te dragen aan onderzoek en pilots.

De vestigingsvoorwaarden voor biobased bedrijven verbeteren.

Onderzoeken en experimenteren met benutten van biomassa en het inzetten van biomassa voor energieproductie.

Stimuleren en faciliteren kennisontwikkeling, onder andere door symposia en bijdragen aan haalbaarheidsonderzoeken en start-ups. Beschikbare kennis over biobased society beter ontsluiten.
Meewerken aan het initiatief  ‘de groene loper’ om het vestigingsklimaat voor biobased bedrijven te verbeteren.

We onderzoeken de kansen van verbouw van biomassa op niet gebruikte bedrijventerreinen. Dit levert niet alleen duurzame warmte, maar kan ook nieuwe werkgelegenheid bieden aan het personeel van organisaties als iederz.

Spoor Groningen smart energy city

Kennis en innovatie zijn van grote betekenis bij de verdere ontwikkeling van activiteiten en projecten in alle inhoudelijke sporen van het energieprogramma.  Grote veranderingen in de energiemarkt komen waarschijnlijk vanuit het MKB. Groningen als internationale kennisstad is een voedingsbodem voor een innovatief energiek MKB. Energiekennis is wellicht het nieuwe ‘exportgas’ uit Groningen. De gemeente ondersteunt andere partijen bij innovatie en werkt als netwerker om samenwerking te stimuleren. We kiezen vier invalshoeken: kennis en innovatie als dragers van de economie, ontwikkeling en toepassing van energiekennis, PowerMachtingCity, duurzame innovatie van het Groningse bedrijfsleven.

Analyse Hoe staan we ervoor?

We zijn al meerdere jaren actief in het verder uitbouwen van de ‘Smart Energy City Groningen’. De sectoren Energie en ICT zijn sterk vertegenwoordigd en verankerd in de Groningse economie. Projecten waren: het uitbouwen van PowerMatchtingCity, het uitwisselen van energiedata en het uitbouwen van energiekennis via de Energy Academy Europe. Ook kwamen er faciliteiten die het ontwikkelen van bedrijven versnellen. Voorbeelden zijn EnTranCe, bedrijvennetwerken, incubators en valorisatieprogramma’s.

Activiteiten

Uitbouwen van PowerMatchtingCity in stad en regio.

Afronden en evalueren project Smart Grid bedrijventerrein Zuid-Oost. Smart Grids op bedrijventerreinen bieden mogelijkheden voor het optimaal afstemmen van vraag en aanbod.

Ontwikkelen en gebruiken van energiebesparingstoepassingen zoals Apps en software.

Ontwikkelen van (virtuele) handel in energie tussen gebruikers (particulieren) die lokaal eigen energie opwekken.

Ontwikkeling van demand-response-toepassingen (ter stimulering van flexibiliteit in het netwerk, onder andere opslag en gestuurd gebruik).

Ondersteunen minimaal twee nieuwe grootschalige Europese samenwerkingsprojecten op het gebied van Smart Energy, waarbij de gebruikers centraal staan.

Smart Energy toepassingen stimuleren en opschalen in de stad, zodat innovaties sneller worden toegepast in de stad.

Groningen nadrukkelijk internationaal profileren als Smart Energy City.

Faciliteren van onze inwoners en instellingen om hun eigen energievoorziening te kunnen inrichten en vormgeven.